Eric Mencher

Συνέντευξη στην Εφημερίδα των Συντακτών

O Αμερικανός Eric Mencher είναι φωτογράφος ιστορικών γεγονότων και συνήθως επικεντρώνεται σε μακροχρόνια πρότζεκτ και στη φωτογραφία δρόμου. Αυτή την περίοδο ασχολείται φωτογραφικά με τη ζωή κατά μήκος της λεωφόρου Lincoln (ο πρώτος cross-country δρόμος στις Ηνωμένες Πολιτείες), με τη σύγχρονη ζωή των Μάγιας στα χωριά της λίμνης Atitlan στη Γουατεμάλα και τις θρησκευτικές τους παραδόσεις, με τη ζωή των κατοίκων στο San Miguel de Allendeo στο Μεξικό και φυσικά με ό,τι συμβαίνει στο διάβα του.

Εργάστηκε ως φωτοδημοσιογράφος στη Philadelphia Inquirer μέχρι το 2009 και κάλυψε αποστολές σε όλο τον πλανήτη, όπως τη μετά απαρτχάιντ περίοδο στη Νότια Αφρική, την επαύριο της γενοκτονίας στη Ρουάντα, τη ζωή κάτω από την εξουσία του Φιντέλ Κάστρο στην Κούβα, τον εμφύλιο στην Τσετσενία. Συμμετείχε επίσης σε πολλά καλλιτεχνικά πρότζεκτ, όπως για την επέτειο των 100 χρόνων από την πρώτη έκδοση του “Οδυσσέα” του James Joyce, στο “Ο Cezanne στην Προβηγκία” και σε μια σειρά σχετική με το αριστούργημα του Θερβάντες, “Δον Κιχώτης”. Πήρε το βραβείο “Overseas Press Club” για τη Ρουάντα (1997), ενώ έχει επίσης βραβευτεί με το “World Press Photo”, το “Picture of the Year”, και το “Best of Photojournalism”. Ο Mencher είναι συνιδρυτής της διαδικτυακής φωτογραφικής κοινότητας Hikari Creative, η οποία προωθεί τη φωτογραφία που παράγεται μέσω του κινητού τηλεφώνου.

Τον Μάρτιο του 2017 ο Βασίλης Μαθιουδάκης παρουσίασε στην Εφημερίδα των Συντακτών τη παρακάτω συνέντευξη του φωτογράφου:

Θα ήθελα να ξεκινήσω τη συζήτηση με δύο πολύ δυνατές εικόνες που ανέβασες τη μία μετά την άλλη στον λογαριασμό σου και είναι συμβολικές και ουσιαστικές. Οι «Χωριστοί δρόμοι» είναι μια φωτογραφία με πολλά μηνύματα και συναισθήματα. Μπορείς να μας πεις μερικά πράγματα γι’ αυτή την εικόνα;

Οι «Χωριστοί δρόμοι» φαινομενικά είναι μια απλή φωτογραφία, ωστόσο ελπίζω να είναι οπτικά ευχάριστη και ταυτόχρονα συμβολική. Στις ΗΠΑ όπως και σε πολλά άλλα μέρη οι άνθρωποι είναι χωρισμένοι με βάση το χρώμα, τη θρησκεία και την τάξη. Η φωτογραφία αυτή έχει συμβολικά βαθύτερο νόημα από δύο πουλιά που διασταυρώνονται. Είναι η αντίθεση φωτός-σκιάς, λευκού-μαύρου, μικρού-μεγάλου. Ενώ δεν υπάρχει επαφή μεταξύ τους και περπατάνε σε αντίθετες κατευθύνσεις, υπάρχει σύνδεση μεταξύ τους. Είναι πτηνά, όπως εμείς είμαστε άνθρωποι. Σκόπιμα επέλεξα μια χαμηλή γωνία λήψης για να δώσω έμφαση στη φόρμα των σωμάτων τους κόντρα στον ουρανό και βοήθησε πολύ το ότι περπατούσαν αντίθετα. Οι φωτογραφίες είναι μεταφορά της ζωής.

Υποθέτω ότι τραβήχτηκε με iphone. Στον λογαριασμό σου γράφεις «μόνο iphone, εκτός από συγκεκριμένες εικόνες μιας προηγούμενης ζωής». Γιατί iphone, Ερικ; Μπορείς να μας δώσεις μερικά tips και συμβουλές για τη φωτογράφηση με iphone;

Ύστερα από 35 χρόνια με το βάρος της φωτογραφικής μηχανής στον λαιμό και τους ώμους, το iphone ήταν απελευθερωτικό σωματικά αλλά και δημιουργικά με ανεξήγητους τρόπους, απλοποίησε τη φωτογραφική μου ζωή. Έχω κάνει μερικά σεμινάρια για φωτογραφία με iphone και τα μαθήματα πάντα ξεκινούσαν με την παρουσίαση των καλύτερων φωτογραφιών που έχουν τραβηχτεί στην ιστορία της φωτογραφίας ή τουλάχιστον τις αγαπημένες μου από πολλούς φωτογράφους. Δεν έχει σημασία το μέσο αλλά είναι σημαντικό οι φωτογράφοι να διαμορφώσουν τη ματιά τους μέσα από την ιστορία της φωτογραφίας και να χτίσουν μια αισθητική βάση. Πρώτα πρέπει να κατανοήσουμε την έννοια της δημιουργικής φωτογραφίας, τι την κάνει ενδιαφέρουσα και πώς αλληλεπιδρά με τον θεατή, στη συνέχεια μπορούμε να μιλήσουμε για τα εργαλεία του iphone.

Είσαι μέλος του Hikari Creative. Ποια είναι αυτή η φωτογραφική κοινότητα και τα μέλη της;

To Hikari Creative είναι το πνευματικό παιδί του Ako Salemi και δημιουργήθηκε για να εξερευνήσει ένα είδος που συνδυάζει και αναμιγνύει τις καλές τέχνες με την παράδοση του documentary. Η βασική λειτουργία του είναι μέσω instagram και αποτελείται από πέντε μέλη, από Ιταλία, Ιράν, Ιαπωνία, Βραζιλία και ΗΠΑ. Hikari στα γιαπωνέζικα σημαίνει φως και μεταφορικά ελπίδα. Το σλόγκαν μας «Μας έφερε κοντά η φωτογραφία για να επιβεβαιώσει ότι η τέχνη είναι βασικό συστατικό της ζωής μας» είναι η βασική μας αρχή από το 2014 που ξεκινήσαμε το instagram. Κυρίως δημοσιεύουμε δουλειές άλλων φωτογράφων. Η ομάδα μας έκανε έκθεση στην Τεχεράνη τον Νοέμβριο του 2015 και η επόμενη έκθεση θα γίνει στη Βραζιλία τον Μάιο – μετά δεν ξέρουμε τι θα ακολουθήσει.

Η δεύτερη φωτογραφία απεικονίζει ένα αγόρι από τη Ρουάντα και τραβήχτηκε το 1998 για λογαριασμό της Philadelphia Inquirer. Πώς νιώθεις γι’ αυτή τη φωτογραφία ύστερα από τόσα χρόνια… ως ένας αυτόπτης μάρτυρας παγκόσμιων ιστορικών γεγονότων;

Το 1994 στη Ρουάντα διαπράχθηκε μία από τις πιο καταστροφικές γενοκτονίες στην ιστορία της ανθρωπότητας. Περίπου ένα εκατομμύριο άνθρωποι σφαγιάστηκαν σε τρεις μήνες εμφύλιου πολέμου. Ένας θάνατος κάθε 17 δευτερόλεπτα, κυρίως με ματσέτες, το 10% του πληθυσμού δολοφονήθηκε. Τέσσερα χρόνια μετά έκανα μια σειρά θεμάτων για την ανασυγκρότηση της χώρας. Ο πόνος ήταν ακόμα έντονος και ήθελα να το δείξω. Το αγόρι στη φωτογραφία το φροντίζουν αυτά τα αξιαγάπητα χέρια μιας γυναίκας η οποία έχτισε το ορφανοτροφείο για να μορφώσει και να θρέψει τα ορφανά του πολέμου. Αυτή η φωτογραφία μαζί με άλλα ρεπορτάζ είναι οι πιο ουσιαστικές της επαγγελματικής ζωής μου. Οι φωτογραφίες αναδεικνύουν το βάθος της τραγωδίας αλλά ταυτόχρονα έχουν ελπίδα. Η ευγένεια και η συμπόνια είναι αυτά που κάνουν τις ζωές μας ξεχωριστές. Πιστεύω ότι οι Τραμπ όλου του πλανήτη είναι οι πραγματικοί χαμένοι της ζωής, γιατί ποτέ δεν ένιωσαν την πραγματική έννοια της αγάπης, της συμπόνιας και της ευγένειας.

Ο Marshall McLuhan είπε ότι το μέσον είναι το μήνυμα. Πώς τα ΜΜΕ επηρεάζουν τις μάζες σήμερα; Πώς τα social media άλλαξαν τον τρόπο ροής της πληροφορίας από τη στιγμή που ο καθένας μπορεί να δημοσιεύει φωτογραφίες και βίντεο;

Ως πρώην φωτοδημοσιογράφος θρηνώ για τη θανατηφόρα βιομηχανία των ΗΠΑ. Η αμερόληπτη πληροφορία έπρεπε να είναι κυρίαρχη στις δημοκρατίες που ευημερούν. Σήμερα έχουμε κατακλυστεί από πολλαπλές πληροφορίες σε βαθμό που να μην ξέρουμε τι να πιστέψουμε. Γι’ αυτό, πιστεύω, πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί στο πώς επεξεργαζόμαστε τις πληροφορίες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Με φοβίζει πολύ το πώς ο Τραμπ κατέλαβε τα ΜΜΕ προς όφελος του στις ΗΠΑ. Το αδαές αμερικανικό κοινό πιστεύει τις βλακείες του. Είμαι χαρούμενος που μέσα όπως το instagram δεν είναι μόνο στα χέρια επιτήδειων, ισχυρών, εκδοτών και επιμελητών τέχνης που διαλέγουν ό,τι θέλουν. Τώρα είμαστε εμείς οι επιμελητές, οι εκδότες και εμείς οι λίγοι, οι μικροί άνθρωποι, έχουμε φωνή για το τι συμβαίνει γύρω μας και στον πλανήτη σε καθημερινή βάση.

Θα μοιραστείς μια ιστορία δρόμου μαζί μας;

Αυτή την περίοδο ζω σ’ ένα μικρό χωριό των Μάγιας στα περίχωρα της λίμνης Atitlan, στη Γουατεμάλα. Την επισκέπτομαι κάθε χρόνο με τη γυναίκα μου για 3-4 μήνες τα τελευταία επτά χρόνια. Χτες φωτογράφιζα 5 χωρικούς που έκοβαν ένα δέντρο 10 μέτρα ύψος. Τους πήρε μια βδομάδα με μεθοδική δουλειά λόγω της επικινδυνότητας. Εκεί που φωτογράφιζα ζήτησαν τη βοήθειά μου, έβαλα το iphone στην κωλότσεπη και έπιασα το σχοινί. Τραβήξαμε και ρίξαμε το δέντρο, οι αγκαλιές και η χαρά ήταν μεγάλη ανταμοιβή.

Τι σημαίνει η φωτογραφία για σένα;

Η φωτογραφία σημαίνει πολλά για μένα. Είμαι πολύ χαρούμενος που στα 17 μου ερωτεύτηκα τη φωτογραφία και έγινε το μέσο για να ζω, αλλά κυρίως ο τρόπος ζωής μου. Μου αρέσει αυτός ο τρόπος επικοινωνίας, η οπτική της, πώς επιδρά στους θεατές, πώς προκαλεί χαρά. Μ΄ αρέσει το γεγονός ότι όσο η εικόνα είναι ζωντανή, στην πραγματικότητα είναι απλά η απεικόνιση κάτι διαφορετικού. Είναι ένα συμβάν μέσα στον εαυτό του, διαφορετικό από αυτό που φωτογραφήθηκε. Από τη φύση της είναι σουρεαλιστική, από τη φύση της είναι τέχνη. Οι μεγάλοι φωτογράφοι Bresson, Salgado, Arbus, οι μεγάλοι ζωγράφοι, οι μεγάλοι συγγραφείς και οι λαϊκοί καλλιτέχνες μάς δίδαξαν πώς να σκεφτόμαστε, πώς να βλέπουμε.